İçindekiler
COVİD-19 VE BESLENME
Covid – 19 insandan insana damlacık yolu, göz, burun veya ağız mukozasından bulaşan yaklaşık 0.25 mikron büyüklüğünde olan ve çok hızla yayılabilen bir virüstür. Bu nedenlerden dolayı da Dünya Sağlık Örgütü tarafından PANDEMİ şeklinde tanımlanmıştır.
Detaylar
Koronavirüs grupları, gribal enfeksiyonlarla sıkça karıştırılmaktadır. Soğuk algınlığı gibi solunum sıkıntıları, Orta Doğu Solunum Sendromu dediğimiz Middle East Respiratory Syndrome yani bilinen ifadesi ile MERS ve bir ileri aşamasında Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu adı verilen Severe Acute Respiratory Syndrome yani SARS gibi oldukça ciddi
Olan biçimlerde yayılabilen geniş bir virüs grubudur.
Hastalığın Belirtileri
(1). Çin’de yapılan meta analiz çalışmasında hastalığa yakalanan bireylerde Semptomlar kişilere göre değişebilmektedir. Bazı hastalarda boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı, baş ağrısı, burun akıntısı, diyare (ishal) görülebilmektedir. Şu anki durumda mutasyona uğramış olan formatında en belirgin diğer belirtiler
Ateş %89.1
Kuru Öksürük ve yorgunluk %72.2
Halsizlik ve Yorgunluk %42.5
Eklem ağrıları
Baş Ağrısı
Tat ve bazen koku duygusunda bozulmadır.
Sıklıkla Covid -19 vakalarında çok fazla veya agresif belirti gözlenmez. Vakaların %80 i herhangi bir tedavi gerektirmeden düzelmektedir. Vakalrın %20 si ise ciddi semptomlarla beraber özellikle solunum konusunda sıkıntılar yaşar. Bunun yanı sıra bazı kronik hastalıkları olan kişilerde ( Diyabet, Yüksek Tansiyon, Kalp ve Damar Hastalıkları gibi) hastalık çok daha ağır seyretmektedir.
Maalesef çalışmalar devam etmekle beraber şu an için bu hastalığı önleyecek net bir çalışma sonucu, aşı veya ilaç yoktur. Rusya ve Çin’de çalışmalar sonuçlanmak üzere ancak Ülkemize hangi zamanda geleceği henüz bir soru işareti.
Bizlerin yapabileceği tedbirler ise;
Hijyen kurallarına uymak,
Ellerimizi sık sık beyaz sabunla ve 20 sn kadar yıkamak
Fiziksel mesafeye dikkat etmek
Çok gerekli olmadığı durumlarda birden fazla kişi ile aynı ortamda bulunmamak.
Tabi bunlar genel kurallarımız, bizim konumuz ise beslenmenin bu hastalıkta ne kadar etkili olduğu. Öncelikle beslenme ile Pandemi maalesef önlenemez ancak güçlü bağışıklık sistemi ile bu hastalığın daha hafif atlatılması sağlanabilir.
Yeterli ve dengeli beslenme bu anlamda gerçekten önemli . Süreçteki aşamaları basitçe ve birkaç şekilde özetleyelim.
Covid-19 için Beslenme
Yetişkin Sağlıklı Bireylerde ve Hastalığı Hafif geçirenlerde
Hastaneye Yatan Kişilerde
Emziren Annelerde
Yetişkin Sağlıklı Bireylerde ve Hastalığı Hafif geçirenlerde
Covid -19 da vücudun dirençli olabilmesi için bağışıklık sisteminin güçlü olması gerekir. Güçlü bağışıklık sistemi birden oluşmaz. Doğumsal etkenler dahi bağışıklık sisteminin güçlü olup olmamasında etkendir. Her ne kadar aşağıda yapılması gerekenler belirtildi ise de yine de dışardan ek olarak C-E-D vitaminleri ve mineral olarak Çinkonun alınmasında fayda var. Hastalığa yakalandıktan sonra değil, yakalanmadan önce alınması tabi ki çok daha etkili olacaktır.
Covid- 19 Hastalığına karşı önleyici olmamakla beraber hastalığa karşı direnç geliştirmek için Dünya Sağlık Örgütü tarfından belirlenen Tavsiyeler.
1 Her gün taze ve işlenmemiş yiyecekler tüketin.
(meyveler, sebzeler, kuru baklagiller, tam tahıl ürünleri, yağlı tohumlar ( kavrulmamış olanlar) ve hayvansal kaynaklı besinler)
2 Ara öğünler için karbonhidrat miktarı düşük olan daha çok protein içeren besinler.
3. Beslenmesinde örüntüsünde ağırlıklı olarak çiğ meyve ve sebzeler tüketin.
4. Günlük tuz tüketiminizi 5 gramdan daha az olarak ayarlayın.
5 Sebze ve Meyveleri Uzun Süre Pişirmeyin
6 Konserve veya kurutulmuş sebze ve meyveler kullanırken, tuz veya şeker eklenmemiş çeşitleri seçin.
7 Su önemli. Kilonuz x 30 cc olacak şekilde günlük su tüketimine dikkat edin.
8 Trans yağları tercih etmeyin (şekerli içecekler, kafein ve kafein ilave edilmiş içecekler ve hazır besinler gibi) . Uzun zincirli doymamış yağları tercih edin. Balık, az yağlı süt ürünleri, kuru yemişler gibi.
9 Şeker tüketimini azaltın.
10. Dışarıdan yemek yemeyin.
11. Fiziksel Aktivite bağışıklık sisteminin güçlü olması için elzemdir. Evde izole iseniz hergün en az 30 dakika fiziksel aktivite yapmanızın bağışıklık isteminize olumlu etkisi olacaktır.
Hastaneye Yatan Kişilerde
Hastaneye yatan kişilerde solunum sıkıntısı, yüksek ateş gibi nedenler kişinin ihtiyacı olan enerji ve protein miktarlarının arttırılmasını gerektirir. Diyetisyenler tarafından kişinin beslenme durumu değerlendirilir ve bireye göre program çıkarılarak uygulanır ki bu da hastanın hastalık durumuna olumlu etki yapar. Bu dönemde kişinin kilosu başına 1.5 gram protein ve 25 -30 arasında enerji ile gereksinimleri hesaplanarak beslenme programı çıkarılır.
Emziren Anneler
Şu an için emziren annelerle ilgili yapılan çalışmalarda hastalığın anne sütünden bebeğe geçmediği belirtilmiştir. Bebeğin kaç aylık olduğu dikkate alınarak Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen ilk 6 ay sadece anne sütü ve sonrasında 2 yıla kadar anne sütü artı normal beslenmeye geçiş besinleridir. Anne sütünün özellikle bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi, bebek için en uygun besin olması nedeni ile emzirme devam etmelidir. Ancak annenin dikkat etmesi gereken hijyen kurallarına çok dikkat etmek, maske kullanmak, özellikle emzirme öncesi el hijyenini oluşturmak, emzirme ortamının havalanmış olması ve kıyafetlerin yüksek ısıda yıkanması gerekmektedir.
Covid-19 Besinlerden Bulaşır mı?
Şimdiye kadar besin yolu ile bulaşma belirtilmemekle beraber yine de besin hijyenine dikkat edilmelidir. Dünya Sağlık Örgütüne göre; şimdiye kadar kanıtlar, COVID-19’un değişik yüzeylerde saatlerce ve hatta günlerce varlığını koruduğunu belirlemiştir. Bu yüzden besinler size ulaşmadan önce bazı dağıtım zincirlerinden geçerken enfekte riski (henüz saptanmamış olsa dahi) bulunabilir. İşte tam bu yüzden hijyen kuralları önemlidir.
Besinlerin alımı sürecinde poşetler dezenfektanlanmalı, mümkün olduğunca havadar ortamda bekletilmelidir.
Hazırlama sürecinde iyi yıkanmalı, özellikle sebze ve meyvelerde diğer bir tehlike olan pestisitlere karşı da karbonatlı suda bekletilmelidir.
Saklama aşamasında çiğ besinlerle pişmiş besinler bir arada bulunmamalıdır.
Ayrıca bknz. https://www.youtube.com/watch?v=yuptQyFD3m4
Kaynaklar.
World Health Organisation
World Health Organization (WHO). Q & A on coronaviruses (COVID-19). March 9, 2020. Available at:
https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses Accessed July 6, 2020.
https://www.who.int/news-room/q-a-detail/
https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/issue/view/95
Anahtar kelimeler:
Online Diyet , COVID-19 beslenme , pandemi , bağışıklık sistemi
