Lohusalık dönemi kadının hem psikolojik hem fizyolojik olarak bazı değişimlerin hızla oluştuğu bir dönemdir. Fizyolojik değişimler geçicidir ancak annenin psikolojik durumunda bazı kaygılar ortaya çıkar. Duygusal tepkilerin aşırı olduğu bu dönemde “bebeğime iyi bakabilecek miyim, onu nasıl daha sağlıklı besleyebilirim, ne yersem daha çok sütüm olur, sütüm kesilir mi”  gibi beslenme ile ilgili kaygılar artar.

Toplumda yanlış bilinen anne sütünün artmasını sağlamak için lohusa şerbetleri, bol şekerli diğer içecekler veya tatlıların çok tüketilmesi gerektiğidir. Bu yanlış bilgi sütü arttırmadığı gibi annenin bu dönemde daha çok kilo almasına neden olmaktadır.  Doğru olanı; bebeğin ihtiyacını karşılayacak miktarda süt salınımının, annenin beslenmesine bağlı olarak iyi protein ve karbonhidrat kaynakları içermesi gerektiğidir.

Annenin doğumdan hemen sonra salgıladığı ilk süt ( hafif sarı  ve kıvamlıdır)  aslında en önemli olandır. Bebeğin bağışıklık sisteminin gelişmesi, gereksinimi olan tüm vitamin ve mineraller ve en önemlisi insan vücudunda elzem olan 23 amino asitin tamamı sadece anne sütünde bulunmaktadır.

Annenin sorumluluğu ise kendini sağlıklı beslemek (enerji,  besin öğelerinin sağlıklı örüntüsü ) ayrıca salgılanan sütün karşılığında vücut bileşenlerini dengede tutmaktır. Bu şekilde bebeğin bağışıklık sistemi   ve psikolojik  gelişimi tamamlanır.

Emziren Anne Hangi Besinleri Tüketmelidir ?

Emzirme döneminde hem anne için hem bebeğe verilen süt miktarının artması için su tüketimi önemlidir.  Artan enerji ihtiyacı aynı zamanda artan su ihtiyacı anlamını taşır. Yukarıda belirttiğim gibi her bir gram süt salınımı için annenin günlük enerji gereksinimine  1 Kkalori ek yapılmalıdır. Eklenen bu miktar asla annenin çok yemek yemesi anlamını taşımaz. Doğum öncesinde  kilolu olan bir anne buna ek olarak doğum sırasında da kilo aldıysa  zaten fazla enerji alıyor demektir. Bir çok görüşte lohusalıkta kalori kısıtlaması yapılmayacağı söylenmesi kilo fazlalığı olmayan ya da ideal sağlık sınırları içinde kilosu olan kadınlar için geçerlidir. Annenin normalden zaten fazla olan kilolarına ek olarak bu dönemde süt veriyorum ihtiyacım var şeklindeki yaklaşımı daha da artan kilolarla ve beraberinde getireceği sağlık sorunları ile sonuçlanabilir.

Normal olarak su gereksinimi kadının kilosunun 35-40 ile çarpılması sonucunda hesaplanır. Örneğin 70  kilo olan bir anne için su gereksinimi ;

70 x 35 = 2450 – 2500 cc kadardır ve bu 13 bardak suya eşittir.

Su dışında

Yumurta . Yumurta bebeğin beyin gelişimi için önemlidir. İnsan vücudunda elzem olan 23 amino asitin tamamı sadece anne sütünde bulunurken 22 amino asit ise yumurtada bulunur.  Anne sütü  ve yumurta dışında hiçbir doğal besin bu miktarları karşılayamaz. Yumurta aynı zamanda iyi bir demir kaynağıdır. Yapılan çalışmalarda demir eksikliğinin anne sütünün miktarını olumsuz etkilediği görülmüştür.

Sebze – Meyve Grubu: Günlük olarak 5 – 6 porsiyon sebze ve meyve grubundan tüketilmesi gerekir. Ancak dikkat edilmesi gereken bu miktarın tamamının meyve grubundan tüketilmemesidir.  Uygun olanı 2 porsiyon meyve – 3-4 porsiyon sebzedir.  Porsiyon ifadesi her iki grup için de ortalama 100 gramdır. 1 küçük boy elma 100 gram, ½ muz yine 100 gramdır gibi. Meyve miktarını arttırmak anne ve bebekte gaz, karın ağrısı veya ishal gibi durumlara neden olabilir. Tercih edilen meyvelerin ise öncesinde küçük miktarları denenerek tüketilmelidir.  Sebzelerde,  eğer annenin midesinde veya kan akışkanlığında sorun yoksa en az 3 porsiyon ve daha fazlası önerilir. Meyve ve sebzeler hem bağışıklık sistemi için gerekli antioksidanları bulundurur ve hem de içerdikleri lif oranına bağlı olarak bağırsak hareketlerini düzenler kan kollesterolünü düşürür. Burada özellikle antioksidanlar önemlidir. Antioksidanlar vücudumuzda bulunan düzenli moleküllerin serbest radikaller etkisi ile bozulmasını önleyerek vücudun direnç mekanizmasında ayrıca önemlidir.

Tahıl Grubu. Ortalama önerilen tahıl grubundan 5-7 porsiyondur. Tahıl grubunu seçerken tahılların kompleks karbonhidratlardan seçilmesine dikkat etmektir. Bulgur, Traşlanmamış diğer tahıllar ( çavdar) kepek, yulaf ( anne sütünün miktarını arttırır) ve siyez ekmeği kompleks karbonhidratlar yönünden iyi bir tercih olacaktır.

Et Grubu: Lohusa annenin protein gereksinimi bu dönemde  ortalama 20 gram kadar artar . Protein miktarı sadece et ve süt ürünlerinde yoktur. Kompleks karbonhidratlar, mantar,   yumurta ve kuru baklagiller de iyi bir protein kaynağıdır ancak özellikle kuru baklagillerin oligo – sakkarit içermesinden dolayı gaz yapma etkisi olduğu için yine  az miktarlarla denenerek tüketilmelidir.

Et grubunda kırmızı etin yanı sıra özellikle balık, peynir  ve mantarın tercih edilmesinde yarar var. Balığın haftada 1 kere, mantarın 2 kere tüketilmesi gerekir.  Et grubu günlük ortalama 100-150 gram kadar tüketilmelidir.

Süt Grubu : SÜT- YOĞURT- AYRAN –  KEFİR

Süt grubunda bir porsiyon süt ortalama

1 su bardağı süt

1 su bardağı yoğurt

2/3 su bardağı kefir,

2 ayran dır.

1 porsiyon süt 6 gram protein, 5 gram yağ ve 9 gram karbonhidrat içerir. İyi bir protein kaynağı olan süt aynı zamanda pre- biyotiktir. Süt türevlerinden yoğurt ve kefir ise pro – biyotiktir. Pre ve probiyotikler bağırsak mikrobiyotasının iyilemesi, sağlıklı olması için önemli olduğu kadar bağışıklık sisteminde bir çok hastalığa karşı direnç ve hatta psikolojik ve algısal iyi olma durumu için de önemlidir.

Gebelik döneminde anneden bebeğe ortalama 1000- 1200 gram kadar kalsiyum çekilir.  Gebelikte anne adayı yeterli kalsiyum içeren bir şekilde beslenmiyorsa bu miktar annenin kemiklerinden hatta dişlerinden sağlanır ki gebelik sonrasında ortaya çıkan diş kayıplarının en önemli nedenlerinden biridir. Yine özellikle çok doğum yapan kadınlarda ve kalsiyum fakir diyele beslenen annelerde ilerleyen yaşla ve menopoza girme ile beraber östrojen kalsiyum düzensizliğine paralel olarak kemik kırılmalarının ( osteoproz)   nedenidir. Gebelik döneminde kalsiyum ihtiyacının karşılanması,  kan kalsiyum düzeyinin istenen değerlerde ( 9 – 11 mg) tutulmasının önemi kadar lohusalık döneminde de yine bebeğin kemik gelişimi için kalsiyum ve magnezyum önemlidir.

Önerilen miktarların üzerinde süt grubu tüketilmesinin de zararları vardır. Kalsiyumun çok fazla tüketilmesi anne de bağırsak sorunlarına ( kabızlık gibi) ve böbreklerde fonksiyon bozukluğuna hatta Kalsiyum taşlarına neden olabileceği ve ayrıca  bebeğin kemik gelişiminin daha erken olup boy kısalığı gibi sonuçlanabileceği gibi ..

Lohusa Anne Hangi Tatlıları Tüketebilir ?

Sadece lohusalık değil genel olarak sağlık için eğer çok tercih ediliyorsa en uygun olan tabi ki sütlü tatlılardır.  Sütlü tatlıların  hem glisemik indeksi diğer ağdalı (şerbetli) tatlılara nazaran daha düşük hem protein açısından daha yüksek değere sahiptir. Son yıllarda yapılan araştırmalarda tatlı gereksiniminin beyin kodlaması ile ilgili olduğu yönündeki sonuçlar değerlendirildiğinde tatlı tüketiminin her güne taşınmaması ve özellikle aynı saatlerde olmaması gerekmektedir.

Anne Sütünün Miktarını ve Kalitesini Arttıran Besinler

• Su,
• Havuç,
• Kuru Meyveler,
• Tahin – Susam,
• Çemen,
• Çörek Otu,
• Çiğ Badem,
• Çiğ Fındık,
• Yeşil Yapraklı Sebzeler,

Lohusalık Döneminde Tüketilmemesi Gereken Besinler

• Alkol,
• Sigara,
• Çay,
• Kahve ( maksimum 2 fincan ),
• Brokoli, Lahana, Karnabahar, Sırmsak ve Soğan az miktarlarla denenerek tüketilebilir,
• Nişasta ve nişastalı besinler,
• Adaçayı,
• Mısır,
• Aşırı Tuz .

Lohusalık Dönemi İçin Diğer Öneriler

• Her türlü işlenmiş gıdadan, soda dahil ( çok gerekli ise yoğurtla karıştırarak tüketebilirsiniz) tüm asitli içeceklerden uzak durun. Eğer sütünüz azalırsa sakın paniğe kapılıp vaz geçmeyin ve mamalara yönelmeyin. Bebek emdikçe hormonlar uyarılır ve bu süt salınımına olumlu etki eder. Çok gerekli olmadıkça ağrı kesici dahil ilaç kullanmayın. Beklenmedik bir sağlık sorununda ise mutlaka doktorunuza danışarak ilaç kullanın.

Dyt. Füsun Bİlgin Çakmak – Ankara / Diyetisyen